Studeren en een scriptie schrijven: Tips voor hoogbegaafde studenten

Studeren als je hoogbegaafd bent: het kan een hele uitdaging zijn om als hoogbegaafde student je studie succesvol af te ronden. Hoogbegaafde studenten hebben behoefte aan intellectuele uitdaging en complexiteit, wat niet altijd wordt geboden. Bovendien kunnen andere factoren (zoals perfectionisme en hoge verwachtingen) het studeren en het schrijven van een scriptie lastig maken. Hoogbegaafdheid gaat soms ook samen met een burn-out, depressie, autisme of andere mentale beperkingen.

Wij begeleiden dagelijks hoogbegaafde studenten en geven je in deze blog praktische tips uit onze praktijk die je kunt toepassen tijdens je studie en het schrijven van je scriptie. Tevens gaan we in op de belemmeringen en de extra ondersteuning die je vanuit jouw onderwijsinstelling kunt verwachten. We merken dat sommige studenten pas op latere leeftijd ontdekken dat zij hoogbegaafd zijn. Het is geen must om te weten, maar erg fijn om jezelf beter te begrijpen en de juiste hulp in te schakelen!

Studieuitval en studieproblemen onder hoogbegaafde studenten

Heb jij moeite met studeren? Of twijfel je of je door wil gaan met deze studie? Het blijkt dat er veel studieuitval en studieproblemen zijn onder hoogbegaafde studenten. Maar hoe komt dat? Er is geen direct antwoord op de vraag waarom er zoveel uitval is onder Nederlandse hoogbegaafde studenten, maar er zijn verschillende factoren die hier mogelijk een rol in spelen:

1. Onderstimulatie: Hoogbegaafde studenten hebben veel behoefte aan uitdaging en intellectuele stimulatie. Als je opleiding niet voldoende aansluit op jouw behoeften, kun je je gaan vervelen en gedemotiveerd raken, wat ervoor kan leiden dat je studieproblemen ervaart of zelfs stopt met je studie (studieuitval).
2. Gebrek aan begrip en ondersteuning: Hoogbegaafdheid wordt niet altijd goed begrepen. Docenten en (stage)begeleiders kunnen moeite hebben om de specifieke behoeften van hoogbegaafde studenten te herkennen en hierop in te spelen. Als je je niet begrepen of ondersteund voelt, kan dit leiden tot frustratie en studieuitval.
3. Perfectionisme en hoge verwachtingen: Hoogbegaafde studenten kunnen hoge verwachtingen hebben van zichzelf en streven naar perfectie (wat vaak leidt tot angst om te falen of faalangst). Als je niet kan voldoen aan je eigen hoge standaarden, kan dit leiden tot stress en uitputting, wat uiteindelijk ook kan leiden tot studieuitval.
4. Sociale en emotionele factoren: Hoogbegaafde studenten kunnen zich anders voelen dan hun leeftijdsgenoten en moeite hebben met het vinden van gelijkgestemde medestudenten. Deze sociale en emotionele uitdagingen kunnen bijdragen aan studieuitval.
5. Onvoldoende uitdaging in het curriculum: Het curriculum van veel onderwijsinstellingen is mogelijk niet voldoende uitdagend voor hoogbegaafde studenten. Als je jezelf niet intellectueel gestimuleerd voelt, kun je je gaan vervelen en gedemotiveerd raken, wat kan leiden tot studieuitval.

Gelukkig zijn er ook veel hoogbegaafde studenten die succesvol zijn in hun studie. Schakel extra studieondersteuning in (zie hieronder) wanneer je merkt dat je wat moeite ervaart met studeren.

Extra ondersteuning door de onderwijsinstelling

De meeste onderwijsinstellingen in Nederland bieden extra begeleiding en ondersteuning voor hoogbegaafde studenten. Informeer altijd bij jouw opleiding naar de beschikbare ondersteuning, geef al aan het begin van je studie direct aan dat je hoogbegaafd bent!

De ondersteuning verschilt per onderwijsinstelling, maar vaak wordt er (extra) individuele begeleiding geboden (gesprekken met een coach/ mentor, waarbij je o.a. hulp krijgt bij de planning, en de academische en sociale uitdagingen etc.). Soms zijn er ook aanpassingen in het curriculum mogelijk, waardoor je meer uitdagende opdrachten kunt maken, versneld vakken kunt volgen of flexibiliteit in het volgen van keuzevakken. Tevens kun je zelf buiten jouw onderwijsinstelling op zoek gaan naar bijvoorbeeld een zomerschool, mentorprogramma, een studiecoach, scriptiebegeleiding of andere extra curriculaire activiteiten.

Studietips voor hoogbegaafde studenten

1. Begrijp jezelf en je leerstijl: Als hoogbegaafde student is het belangrijk om jezelf goed te kennen en inzicht te hebben in je leerstijl. Hoogbegaafde studenten hebben vaak behoefte aan complexiteit, diepgang en snelheid in hun leerproces. Identificeer welke leermethoden het beste bij je passen, zoals zelfstudie, discussies met medestudenten of uitdagende extra opdrachten. Pas je studiemethoden aan op basis van je sterke punten en behoeften.

2. Stel uitdagende doelen. Stel jezelf uitdagende doelen om jezelf gemotiveerd te houden en je vaardigheden verder te ontwikkelen. Breek grote doelen op in kleinere, haalbare mijlpalen en vier je successen onderweg. Door jezelf uit te dagen, blijf je gemotiveerd en voorkom je verveling.

3. Zoek intellectuele uitdagingen buiten het curriculum: Het curriculum biedt mogelijk niet altijd voldoende intellectuele uitdagingen voor jou als hoogbegaafde student. Zoek daarom naar aanvullende mogelijkheden om je kennis en vaardigheden verder te ontwikkelen. Denk aan deelname aan onderzoeksgroepen, conferenties, online cursussen of andere academische evenementen.

4. Neem de tijd voor zelfreflectie. Hoogbegaafde studenten hebben vaak behoefte aan diepgaand begrip en reflectie. Begin bijvoorbeeld eens met het bijhouden van een dagboek waarin je je gedachten, ideeën en reflecties kunt opschrijven. Dit zal je helpen om je gedachten te organiseren en je inzichten te verdiepen, wat weer van pas kan komen bij het studeren (of schrijven van je scriptie).

5. Maak gebruik van je netwerk. Maak gebruik van je netwerk en zoek contact met andere hoogbegaafde studenten, docenten of professionals binnen je vakgebied. Door het delen van ervaringen en het bespreken van ideeën kun je jezelf blijven uitdagen. Vind je het lastig om thuis te studeren zonder afleidingen? Ga dan eens leren in de bibliotheek van jouw hogeschool of universiteit!

6. Ken je grenzen en neem op tijd rust. Hoogbegaafde studenten nemen alles heel intens waar, je kunt daardoor makkelijk ‘overprikkeld’ raken. Zorg voor een afwisseling tussen cognitieve uitdaging maar ook op tijd en voldoende ontspanning.

7. Luister de podcast ”Studeren als je hoogbegaafd bent” vol tips met onze begeleidster Mirjam de Winter. Klik hier om naar de podcast te gaan.

Scriptietips en een voorbeeld van een hoogbegaafde student

Een tijd terug heeft studente Sarah (fictieve naam) zich bij ons aangemeld voor scriptiehulp. Sarah (23 jaar) is een hoogbegaafde student met een uitzonderlijk vermogen om complexe concepten snel te begrijpen en te verwerken. Sarah is al een aantal maanden bezig, heel veel artikelen gelezen, maar heeft alleen een introductie op papier gezet. Ze merkt dat ze het erg lastig vindt om steeds weer aan de die scriptie te zitten, het onderwerp is haar inmiddels bekend en ze gaat nu liever andere activiteiten ondernemen zoals drummen. Sarah heeft een uitstekend analytisch denkvermogen en kan snel verbanden leggen tussen verschillende vakgebieden. Scriptieonderwerp: De invloed van kunstmatige intelligentie op de toekomst van de arbeidsmarkt.

Tips voor Sarah en andere hoogbegaafde studenten bij het schrijven van hun scriptie:

1. Kies een uitdagend en relevant onderwerp: Als hoogbegaafde student is het belangrijk om een onderwerp te kiezen dat je intellectueel prikkelt en wat je leuk vindt. Selecteer een onderwerp dat aansluit bij je interesses.
2. Verdiep je grondig in de literatuur: Als hoogbegaafde student heb je waarschijnlijk een groot vermogen om informatie snel te verwerken. Maak hier gebruik van door een uitgebreide literatuurstudie uit te voeren. Duik diep in het vakgebied en analyseer verschillende bronnen, om een breed begrip van het onderwerp te krijgen.
3. Maak een gedetailleerd onderzoeksplan met een planning: Hoogbegaafde studenten hebben vaak behoefte aan structuur en uitdaging. Maak een gedetailleerd onderzoeksplan en planning waarin je de belangrijkste onderzoeksvragen, methodologie en tijdschema (per week) opneemt. Dit helpt je om georganiseerd te blijven en je voortgang bij te houden.
4. Blijf nieuwsgierig en stel kritische vragen: Stel kritische vragen over je onderwerp en blijf nieuwsgierig naar verschillende perspectieven en standpunten. Dit zal je helpen om je scriptie inhoudelijk sterker te maken en originele inzichten te ontwikkelen.
5. Werk samen met een begeleider die je intellectueel uitdaagt: Zoek een begeleider die je intellectueel uitdaagt en die openstaat voor jouw ideeën en benadering. Een begeleider die je stimuleert om verder te denken en nieuwe paden te verkennen, zal je helpen om het beste uit je scriptie te halen.
6. Houd een onderzoeksdagboek bij: Als hoogbegaafde student kan het nuttig zijn om een onderzoeksdagboek bij te houden waarin je je gedachten, vragen, ideeën en bevindingen documenteert. Dit helpt je om je gedachten te ordenen en je voortgang te volgen. Bovendien kun je later teruggrijpen naar je aantekeningen voor inspiratie tijdens het schrijfproces.
7. Schrijf een ruwe versie van je scriptie: Begin vroeg met het schrijven van een ruwe versie, zo blijf je gemotiveerd om steeds weer eraan te gaan zitten en te schrijven.

Dit artikel is geschreven door Mirjam de Winter, zij is lid van het IHBV (Instituut voor Hoogbegaafdheid Volwassenen) en gespecialiseerd in hoogbegaafdheid. Mirjam begeleidt dagelijks studenten die hoogbegaafd zijn en hun scriptie schrijven. Ze heeft ook blogs geschreven voor de Universiteit Wageningen over hoogbegaafdheid.

Ben jij (mogelijk) hoogbegaafd en kun je wel wat hulp gebruiken tijdens je studie of scriptie?